- Er is tóch een meerderheid in de Eerste Kamer voor het omstreden handelsverdrag CETA, nu de PvdA heeft aangegeven voor te gaan stemmen.
- Het brede handelsverdrag tussen Canada en de EU moet handel en investeringen over en weer stimuleren.
- Maar er is van links tot rechts felle kritiek op CETA, vooral vanwege de vrees voor lagere kwaliteitsnormen en de macht van het nieuwe arbitragehof ICS.
- Lees ook: De Tweede Kamer stemt met kleine meerderheid voor het handelsverdrag met Canada – in de Eerste Kamer ligt het veel moeilijker
De Eerste Kamer stemt vandaag over CETA, het omstreden handelsverdrag tussen Europa en Canada. Het was lange tijd onzeker of er voldoende steun zou zijn in de Senaat, maar afgelopen weekend werd duidelijk dat de PvdA akkoord gaat en daarmee is er toch een meerderheid.
In de Tweede Kamer stemde de PvdA in 2020 nog tegen, maar volgens senator Ruud Koole verstevigt het verdrag “de positie van Europa in een instabiele wereld” en zet het “grote stappen vooruit naar een duurzame economie”.
Tegenstanders vrezen echter dat door het verdrag de Europese standaarden op het gebied van voedselveiligheid en dierenwelzijn achteruitgaan en ook zijn er zorgen over de rechten van werknemers en het klimaat.
Dit zijn zes dingen die je moet weten over CETA.
1. Het staat voor Comprehensive Economic and Trade Agreement
CETA is de afkorting van Comprehensive Economic and Trade Agreement (Brede Economische Handelsovereenkomst). Het is een verdrag tussen de Europese Unie, individuele lidstaten en Canada.
Vrijwel alle importheffingen worden afgeschaft door de overeenkomst. Ook kunnen diploma's en beroepskwalificaties over en weer worden erkend, kunnen Canadese standaarden als gelijkwaardig worden beschouwd aan Europese standaarden en worden investeringen over en weer gestimuleerd. Daarmee gaat het verdrag veel verder dan alleen afspraken over directe handel.
2. Het handelsgedeelte is al sinds 2017 van kracht
Ondanks dat het verdrag nog niet is geratificeerd door het Nederlandse parlement is CETA al 'voorlopig van kracht' vanaf 2017. Volgens het CBS is de Nederlandse uitvoer naar Canada sindsdien gestegen.
Bij de verdediging van het akkoord destijds in de Tweede Kamer wees minister Sigrid Kaag er dan ook onvermoeibaar op dat Nederland er vooral van heeft geprofiteerd.
Alleen de bescherming van investeringen en het nieuwe arbitragehof ICS zijn nog niet van kracht, omdat die zaken niet binnen de competentie van de EU liggen.
3. Bezwaren van links tot rechts
In 2020 stemde de voltallige oppositie in de Tweede Kamer tegen CETA, onder andere vanwege het nieuwe arbitragehof en de vrees voor lagere kwaliteitsnormen.
Het grootste bezwaar aan de rechterzijde van het politieke spectrum is het verlies van soevereiniteit. Forum-leider Thierry Baudet vroeg zelfs vier uur spreektijd aan om zijn kritiek op het handelsverdrag uiteen te zetten, omdat het raakt "aan de essentie van onze partij". Hij was uiteindelijk na anderhalf uur uitgepraat en zei daarin onder meer dat we met CETA "volledig zijn overgeleverd aan de voorwaarden die ambtenaren in Brussel verzinnen of ingefluisterd krijgen van lobbyisten van multinationals".
Ter linkerzijde wordt vooral gevreesd voor een aantasting van de rechten van werknemers, het dierenwelzijn en het klimaat. Zo spreekt GroenLinks van "een neoliberaal verdrag dat de macht van multinationals vergroot en leidt tot handel ten koste van onze planeet".
4. Het felbekritiseerde arbitragehof ICS
Alle tegenstanders zijn verenigd in hun kritiek op het arbitragehof ICS (Investment Court System). Ze wijzen daarbij onder meer op de rechtsongelijkheid tussen multinationals aan de ene kant die wel toegang hebben tot het ICS-systeem en het maatschappelijk middenveld, milieuorganisaties en vakbonden aan de andere kant die dat niet hebben. Volgens een groep hoogleraren is het ICS zelfs in strijd met de Grondwet.
Bart-Jaap Verbeek van de Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO) legt aan Follow The Money uit welke gevaren hij ziet: "CETA geeft investeerders de mogelijkheid om claims neer te leggen wanneer een overheid wetgeving doorvoert die effect zou kunnen hebben op hun verdienmodel en kan op die manier een reëel gevaar vormen voor de energietransitie."
5. Waarom de PvdA toch voor stemt
De PvdA-fractie in de Tweede Kamer stemde in 2020 tegen het handelsverdrag, maar de senaatsfractie zal deze dinsdag wel voor stemmen. Volgens senator Ruud Koole zijn daar drie redenen voor.
Allereerst is de geopolitieke situatie volgens hem "drastisch veranderd" door de oorlog in Oekraïne en zou "het wegstemmen van CETA de positie van Europa verzwakken, en daarmee de waardengemeenschap die Europa is".
Verder laat hij aan NRC weten dat er in het verdrag belangrijke stappen worden gezet "op weg naar een betere en duurzame economie" en benadrukt hij dat er een klachtenmechanisme is voor het geval dat de duurzaamheidshoofdstukken niet worden nageleefd, dat de afgelopen jaren is aangescherpt.
6. De voordelen voor Nederlandse bedrijven
Volgens werkgeversorganisatie VNO-NCW is het bedrijfsleven erg blij met CETA. Zo kunnen Nederlandse producenten van bijvoorbeeld elektronische apparaten, sierbloemen, fietsen, kaas en koekjes door het wegvallen van importheffingen goedkoper exporteren naar Canada, kunnen Nederlandse bedrijven meedingen naar Canadese overheidsopdrachten en zijn in Canada testverplichtingen geschrapt voor Europese producten als machines en elektronica.